Rowerem z Koszalina do Trzebiatowa

Zachodniopomorskie szlaki rowerowe

Zachodniopomorskie szlaki rowerowe mogą być wzorem do naśladowania. Ich bogactwo, jakość i czytelność oznaczeń ułatwiają planowanie i realizację ciekawych wycieczek rowerowych. Zarówno nadmorskie szlaki takie jak np. Velo Baltica – EuroVelo R10, Stary Rowerowy Szlak R15, czy piękna trasa Pojezierzy Zachodnich R20 dostarczają turystom wielu wrażeń i stwarzają możliwości odwiedzenia ciekawych miejsc. Chociaż oczywiście mają też pewne niedociągnięcia, które wymagają napraw lub korekt, a o których również wspomnę.

Zachodniopomorskie szlaki rowerowe - Most w Siekierkach. Początek trasy Pojezierzy Zachodnich
Zachodniopomorskie szlaki rowerowe – Most w Siekierkach. Początek trasy Pojezierzy Zachodnich
Oznakowania szlaków są jasne i czytelne. Często znajdujemy też mapy szlaków.
Oznakowania szlaków są jasne i czytelne. Często znajdujemy też mapy szlaków.

Dużym plusem są też Miejsca Obsługi Rowerzystów. Znajdziemy na nich wiaty gdzie możemy schronić się przed deszczem i słońcem, stoły i ławki, a nawet narzędzia do drobnych napraw. Przykładem może być tutaj MOR z Sarbinowa.

Zachodniopomorskie szlaki rowerowe -MOR Sarbinowo
Zachodniopomorskie szlaki rowerowe – MOR Sarbinowo
Zestaw narzędzi
Zestaw narzędzi
Rowerzystów w Sarbinowie wita uroczy mors :)
Rowerzystów w Sarbinowie wita uroczy mors 🙂

Rowerem z Koszalina do Gąsek

Z Koszalina nad morze można rowerem dotrzeć na wiele sposobów. Jednym z wariantów jest droga R15A, będąca częścią Starego Kolejowego Szlaku. Ścieżka asfaltowa wiedzie przez Mścice i można by powiedzieć, że jest całkiem wygodna. Niestety od Mścic do Mielna napotykamy na uszkodzenia szlaku. Korzenie drzew pofałdowały nawierzchnię, często jest popękana. Także w tym miejscu należy zachować ostrożność podczas jazdy.

Po dotarciu do Mielna kierujemy się na drogę rowerową R10. Wiedzie ona wzdłuż wybrzeża przez Mielenko, Chłopy (warto tu zajechać na molo i obejrzeć przystań rybacką), Sarbinowo i Gąski. W tej ostatniej miejscowości atrakcją jest latarnia morska, którą można zwiedzać. Pojawiła się też … gąski 🙂

Latarnia morska w Gąskach
Latarnia morska w Gąskach

Latarnia została zbudowana pod koniec XIX wieku i osiąga wysokość 50,2 metra. Na szczyt latarni prowadzą kręte, granitowe schody – aby się dostać na taras trzeba pokonać ich aż 190. Ale warto to zrobić za względu na piękne widoki.

Gąski w Gąskach ;)
Gąski w Gąskach 😉

Z Gąsek do Kołobrzegu

Za Gąskami jedziemy ok. 2 km szutrową drogą, a dalej pojawia się ponownie asfaltowa ścieżka, którą przez nadmorski las dojedziemy do rzeki Czerwonej. Warto się zatrzymać na moście i zrobić zdjęcia – widoki są bardzo fajne.

Rzeczka Czerwona
Rzeczka Czerwona
Ujście Czerwonej
Ujście Czerwonej

Kolejnymi miejscowościami na trasie będzie Ustronie Morskie i Sianożęty. W Ustroniu R10 wiedzie malowniczo nad wysokimi brzegiem morskim ale warto rozważyć objazd drogą przez centrum. Nadmorska ścieżka jest wąska i w sezonie oblegana przez pieszych turystów.

Parę kilometrów przed Kołobrzegiem czeka nas kolejna atrakcja w postaci Solnego Bagna. Te słonawe torfowisko jest teren, który jest ostoją różnorakiego ptactwa. Możemy tu spotkać kaczki, żurawie, a szczęśliwcy mogą zobaczyć niecodzienny widok dorosłych perkozów rdzawoszyich, unoszących na swych grzbietach malutkie pisklęta. Szlak rowerowy w tym miejscu wiedzie miejscami po drewnianych pomostach, jest też MOR na którym możemy zostawić rower aby spokojnie podziwiać Solne Bagno.

Zachodniopomorskie szlaki rowerowe - ścieżka w stronę Kołobrzegu
Zachodniopomorskie szlaki rowerowe – ścieżka w stronę Kołobrzegu
Solne Bagno - ścieżka rowerowa poprowadzona drewnianym pomostem
Solne Bagno – ścieżka rowerowa poprowadzona drewnianym pomostem
Solne Bagno
Widok na solne torfowisko
Niecka torfowiska
Solne Bagno
Solne Bagno

Po paru kilometrach docieramy do Kołobrzegu. W zależności od czasu jakim dysponujemy możemy zwiedzić to piękne miasto – jego zabytki, Muzeum, Oręża Polskiego czy Skansen Morski.

Jeśli jednak nie mamy w planach dłuższej przerwy to na pewno powinniśmy zajrzeć do portu, zobaczyć latarnię czy też udać się na molo.

Port w Kołobrzegu
Port w Kołobrzegu
Kołobrzeskie molo
Kołobrzeskie molo
Pomnik Zaślubin Polski z Morzem w Kołobrzegu – modernistyczny pomnik w Kołobrzegu, upamiętniający zaślubiny Polski z morzem 18 marca 1945 roku.
Pomnik Zaślubin Polski z Morzem w Kołobrzegu – modernistyczny pomnik w Kołobrzegu, upamiętniający zaślubiny Polski z morzem 18 marca 1945 roku.

Zachodniopomorskie szlaki rowerowe – z Kołobrzegu R10 do Mrzeżyna

Z Kołobrzegu droga wiodła dalej R10 – najpierw przez Grzybowo, potem Dźwirzyno i Rogowo.

W Dźwirzynie szlak rowerowy został zmodyfikowany. Możemy pojechać starą ścieżką przez miejscowość ale warto skorzystać z trasy, która biegnie kładką przez wydmy. Czeka nas co prawda ostry podjazd ale widok z tarasu nad wydmą wynagradza ten trud.

Taras widokowy nad wydmą w Dźwirzynie
Taras widokowy nad wydmą w Dźwirzynie
Dźwirzyno - widok z mostu na Regoujście
Dźwirzyno – widok z mostu na Regoujście

W Rogowie znajduje się zabytek architektury militarnej. Stary hangar lotniczy, wybudowany przez Niemców w 1935 roku. Jest on pozostałością po dawnej bazie lotniczej niemieckiej Luftwaffe, na którą składało się trawiaste lotnisko lądowe oraz baza lotnictwa morskiego, wykorzystującą do startów i lądowań jezioro Resko Przymorskie. Stacjonowały tutaj eskadry 706 Kustenfliegergruppe, wyposażonej m.in. w samoloty typu Dornier Do-24.

Hangar ten to unikatowy przykład zastosowania technologii żelbetowej do wzniesienia skomplikowanej konstrukcji wielkoprzestrzennego obiektu architektury kubaturowej z wyraźnym wskazaniem na funkcję obiektu.

Po II WŚ jednostki Wojska Polskiego, a od 2019 roku hangar jest w użytkowaniu Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.

Hangar w Rogowie
Hangar w Rogowie
Hangar w Rogowie
Hangar w Rogowie

Z Rogowa zostają nam już tylko cztery kilometry do Mrzeżyna, a tam trudne zadanie znalezienia ścieżki rowerowej do Trzebiatowa.

Trudne zadanie – dotrzeć do Trzebiatowa

W Mrzeżynie powinniśmy opuścić szlak R10 i udać się ścieżką rowerową do Trzebiatowa. Jest to jednak ciężkie zadanie! Brak jakichkolwiek drogowskazów. Jednak dzięki aplikacją do nawigacji rowerowej możemy znaleźć drogę z płyt jumbo, która doprowadzi nas do ścieżki wytyczonej dawnym nasypem kolejowym. Wjazd znajduje się na ulicy Kołobrzeskiej, po drugiej stronie kompleksu sportowego. Po ok. 3 km dotrzemy do starych betonowych mostów systemu Visintini. Po jednym z nich przebiegała linia kolejowa, a drugi był mostem drogowym i obecnie jest już mocno zniszczony. Mosty te znajdują się nad Starą Regą.

Most kolejowy systemu Visintini nad Starą Regą.
Most kolejowy systemu Visintini nad Starą Regą
Kiedyś po moście nad Starą Regą jeździły pociągi
Kiedyś po moście nad Starą Regą jeździły pociągi.
Źródło: Ogólnopolska Baza Kolejowa
Ruiny mostu drogowego nad Starą Regą
Ruiny mostu drogowego nad Starą Regą
Ruiny mostu drogowego nad Starą Regą
Ruiny mostu drogowego nad Starą Regą
Most kolejowy systemu Visintini nad Starą Regą
Most kolejowy systemu Visintini nad Starą Regą

Kilkaset metrów za mostami wjeżdżamy już na asfaltową ścieżkę, która jest poprowadzona śladem dawnej linii wąskotorowej Trzebiatów Mokre Odgałęzienie – Mrzeżyno Gryfickie, która powstała w 1909 roku jako fragment Gryfickiej Kolei Dojazdowej. Ruch na tej linii był utrzymywany do 1951 roku, a infrastruktura została zlikwidowana w 1962 roku.

Ścieżka rowerowa na nasypie dawnej wąskotorówki
Ścieżka rowerowa na nasypie dawnej wąskotorówki
Zachodniopomorskie szlaki rowerowe
Zachodniopomorskie szlaki rowerowe

W Nowielicach, tuż przed Trzebiatowem zjeżdżamy z dawnego szlaku kolejowego ale do miasta prowadzi dalej ścieżka rowerowa. Warto dodać, że oznakowanie w Nowielicach jest bardzo czytelne. Tutaj nie będziemy mieli problemu ze znalezieniem szlaku. W tej miejscowości znajdziemy też drugi kolejowy most systemu Visintini.

Miasto Murali – Trzebiatów

Sam Trzebiatów warty jest wizyty. To dawne miasto hanzeatyckie posiada sporo zabytków takich jak: ceglane mury obronne, gotycka fara, klasycystyczny pałac, ratusz na rynku oraz zespół mieszczańskich kamienic. A do tego piękne murale autorstwa Cukina: przedstawiający cyrkowego słonia, legendę Baszty Kaszanej, czy też akty zaślubin z morzem w Mrzeżynie w 1945 roku. Na rynku znajdziemy też bardzo ładną rzeźbę słonia.

Widok na Trzebiatów od strony Nowielic
Widok na Trzebiatów od strony Nowielic
Most nad Regą
Most nad Regą wzniesiony z bloków kamiennych w 1893
Klasycystyczny ratusz na środku rynku w Trzebiatowie
Klasycystyczny ratusz na środku rynku w Trzebiatowie
Kościół w Trzebiatowie pw. Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny wybudowany na przełomie XIV i XV wieku
Kościół w Trzebiatowie pw. Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny wybudowany na przełomie XIV i XV wieku
Mural Akt Zaślubi z Morzem 18.03.1945
Mural Akt Zaślubi z Morzem 18.03.1945
Mural Legenda Baszty Kaszanej
Mural Legenda Baszty Kaszanej
Wesoły słoń na trzebiatowskim rynku
Wesoły słoń na trzebiatowskim rynku
Wesoły słoń na trzebiatowskim rynku
Wesoły słoń na trzebiatowskim rynku

Podsumowanie

Wycieczka rowerem po opisanej trasie to około 80 km do przejechania. Profil trasy jest raczej płaski, podjazd czek nas praktycznie tylko na punkt widokowy w Mrzeżynie. Jednak w sezonie letnim musimy liczyć się ze wzmożonym ruchem pieszym i warto zaplanować wyruszenie na trasę w godzinach porannych. Dzięki temu bezproblemowo udało mi się przejechać przez Ustronie Morskie i Sianożęty.

Do planowania trasy i nawigacji wykorzystałem stronę oraz aplikację Mapy.Cz

Więcej informacji o Trzebiatowie i jego zabytkach: https://www.trzebiatow.pl/

31. BAS Ustronie Morskie

Historia BASów w Polsce

31. BAS Ustronie Morskie, to jedna z wielu i oczywiście nie pierwsza Bateria Artylerii Stałej w Polsce. Ich historia zaczyna się jeszcze w II Rzeczpospolitej gdy na Półwyspie Helskim powstała bateria im. Heliodora Laskowskiego. Ta powstała w 1935 jednostka, wyposażona była w cztery doskonałe armaty szwedzkiej firmy Bofors wz. 30 kalibru 152,4 mm. W planach była budowa kolejnej baterii jednak wybuch wojny przeszkodził w ich realizacji, a zakupione Boforsy pozostały w Szwecji.

stanowisko nr4 Hel
Model stanowiska nr 4 baterii cyplowej wykonany przez modelarzy z Koszalińskiego Plutonu Modelarskiego

W trakcie walk we wrześniu 1939 bateria cyplowa doskonale zdała egzamin. Choć posiadała tylko cztery działa średniego kalibru blokowała ruchy niemieckich okrętów na Zatoce Gdańskiej, w tym również dwóch pancerników uzbrojonych w ciężką artylerię. 3.09.1939 bateria dowodzona przez komandora Przybyszewskiego walnie przyczyniła się do wygrania pojedynku z dwoma niemieckimi niszczycielami, które uszkodzone musiały opuścić rejon potyczki.

bateria cyplowa
Model stanowiska nr 4 baterii cyplowej wykonany przez modelarzy z Koszalińskiego Plutonu Modelarskiego

Okres powojenny

Po wojnie podjęto nieudane próby odnowienia kontaktów z firmą Bofors mające na celu naprawę lub pozyskanie nowych armat wz. 30. Ponieważ starania te zakończyły się fiaskiem z działobitni dawnej baterii cyplowej zdjęto wyeksploatowane działa 152,4 mm. Jedno z nich trafiło do Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, a drugie do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Fragment jednej z armat (komora zamkowa) znajduje się przed Muzeum Obrony Wybrzeża w Helu.

armata wz.30
Armata wz. 30 152,4 mm w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

Plany odtworzenia artylerii nadbrzeżnej powstały już w 1945 roku, po powołaniu Marynarki Wojennej. Doraźne planowano wykorzystać baterie złożone z dział lądowych – haubic 122mm. Ostatecznie jednak postanowiono pozyskać armaty morskie, początkowo ze Szwecji, a później w ramach reparacji wojennych ze Związku Radzieckiego. 18 sierpnia 1946 roku sformowano 31 Dywizjon Artylerii Nadbrzeżnej, składający się z 3 baterii 130mm i jednej baterii szkolnej. W późniejszym okresie zaczęły powstawać kolejne baterie i do 1974 w Polsce istniały następujące stanowiska artylerii nadbrzeżnej: 11 BAS w Gdyni-Redłowie, 13 BAS na Helu, 17 BAS w Międzyzdrojach, 19 BAS w Kołobrzegu, 9 BAS w Ustce, 25 BAS w Gdańsku-Stogach, 31 BAS w Ustroniu Morskim, 34 BAS na Rozewiu, baterie sztyletowe (100 mm) na Oksywiu(28 BAS) i Helu(27 BAS) oraz 152mm w Helu-Borze (3 BAS). Łącznie 8 baterii kal. 130mm, dwie kal. 100mm i jedną kal. 152mm.

bateria sztyletowa
Działo 100 mm baterii sztyletowej na Helu (27 BAS)

Większość baterii (w tym również dawna bateria im. Heliodora Laskowskiego) została wyposażona w radzieckie armaty morskie B-13 kalibru 130 mm. Była to w tamtym okresie już przestarzała konstrukcja, która powstała w 1935 roku. Strzelała pociskami o wadze 33 kg na odległość ok. 26 km i była dużo mniej efektywna od szwedzkich Boforsów.

Przestarzała konstrukcja armat B-13 oraz zmieniający się charakter pola walki (min. wprowadzenie uzbrojenia rakietowego) spowodował dość szybkie zakończenie eksploatacji Baterii Artylerii Stałej. Jesienią 1974 roku rozformowano większość baterii, które przeszły w stan stałej konserwacji, z której zrezygnowano w 1977 roku, a sprzęt w większości został wybrakowany (nieliczne egzemplarze trafiły do muzeów). Stanowiska zaś ulegały dewastacji.

Jednym z najlepiej zachowanych stanowisk ogniowych jest dawne stanowisko nr baterii cyplowej czyli późniejszego 13. BASu na którym została pozostawiona jedna armata B-13. Ono również było mocno zdewastowane jednak staraniem Muzeum Obrony Wybrzeża w Helu przywrócono mu dawny blask, odrestaurowano armatę, windy amunicyjne i pomieszczenia. Będąc na Helu warto je odwiedzić.

Stanowisko ogniowe 13. BAS
Stanowisko ogniowe 13. BAS
Armata B-13 na SO 31. BAS
Armata B-13 na SO 31. BAS
Stanowisko ogniowe na Helu
Stanowisko ogniowe na Helu
Punkt kierowania ogniem
Punkt kierowania ogniem

31. BAS Ustronie Morskie

31. BAS Ustronie Morskie powstał w podobnym okresie jak pozostałe polskie baterie artylerii nadbrzeżnej. Prace budowlane rozpoczęły się w 1953, a już w październiku 1954 JW 1437 (pod taką oficjalną nazwą występowała jednostka) osiągnęła gotowość bojową.

Bateria Artylerii Stałej w Ustroniu została wyposażona (jak większość BASów) w armaty morskie B-13 130 mm usytuowane na czterech żelbetonowych stanowiskach ogniowych. Były to obiekty trzykondygnacyjne – na kondygnacji górnej stało działo, na kondygnacji środkowej mieściły się dwa pomieszczenia: lewe na pociski, prawe na ładunki miotające, dolna kondygnacja mieściła schron dla 2/3 obsługi działa.

Stanowisko ogniowe 31. BAS Ustronie Morskie - stan obecny
Stanowisko ogniowe 31. BAS Ustronie Morskie – stan obecny

Na terenie baterii znajdowały się następujące obiekty:

  • Cztery Stanowiska Ogniowe (SO1 – SO4) – wyposażone w armaty 130 mm
  • Główny Punkt Kierowania Ogniem (GPKO) – znajdował się tu dalmierz morski o bazie 4 metry DM-4 oraz dalocelownik WBK-1. W późniejszym okresie na wieży radar ZAŁP-B.
  • Zapasowy Punkt Kierowania Ogniem (ZPKO)
  • Dwa magazyny amunicji
  • Stację transformatorową wysokiego napięcia
  • Centrala Artyleryjska (CA) – wyposażona była w system przeliczników typu CAS-4
  • Stanowisko Dowodzenia (SD)
  • Dwa schrony dla reflektorów i agregatów – Na wyposażeniu baterii były dwa reflektor M-2000 zamontowane na podwoziu armaty plot 85 mm, które były zasilane z agregatu AŁD-60.
Podstawa działa - dookoła zabudowany był betonowy parapet z niszami na przechowywanie podręcznego zapasu amunicji
Podstawa działa – dookoła zabudowany był betonowy parapet z niszami na przechowywanie podręcznego zapasu amunicji
BAS Ustronie Morskie
Górna kondygnacja stanowiska ogniowego

31. BAS Ustronie Morskie został rozformowany w listopadzie 1974 roku, a na jego podstawie utworzono 114. baterię artylerii przeciwlotniczej (w grudniu 1974 roku), która podlegała 8 FOW. Bateria ta istniała do początku lat 90-tych, kiedy ją rozformowano.

31. BAS Ustronie Morskie
31. BAS Ustronie Morskie

Obecnie obiekty są porośnięte gęstą roślinnością ale nie ma problemów z dotarciem do nich. Trzeba jednak zachować ostrożność – schody są w kiepskiej kondycji, a wnętrza pomieszczeń ciemne, zalane wodą i zanieczyszczone. W 2012 roku członkowie stowarzyszenia „Sami swoi” oczyścili obiekty, a na tablicy przy ścieżce rowerowej pojawił się zapis o przyszłej rewitalizacji obiektu. Niestety nic takiego nie nastąpiło, a stan obecny widać na zdjęciach. A pozostałość baterii mogłaby być fajną atrakcją turystyczną.

BAS Ustronie Morskie
Górny poziom stanowiska ogniowego

Wszystkie elementy metalowe ze stanowisk (w tym oczywiście armaty) zostały zdemontowane z obiektów 31. BAS. W Skansenie Morskim w Kołobrzegu można zaś obejrzeć dalmierz DM-3 oraz dalocelownik WBK-1.

Dalmierz stereoskopowy DM-3
Skansen Morski w Kołobrzegu – na pierwszym planie dalmierz stereoskopowy DM-3

Rowerem z Koszalina do 31. BAS

Wycieczka rowerowa z Koszalina do 31. BAS Ustronie Morskie jest dobrym pomysłem na letni weekendowy dzień. W jedną stronę liczy ok. 32 km, a po drodze możemy zwiedzić również inne ciekawe miejsca.

Wyruszamy z Koszalina ścieżką rowerową do Mścic i Mielna. W Mielnie wjeżdżamy koło dawnego grodziska na drogę rowerową Mielno – Kołobrzeg, która jest częścią Velo Baltica. Trasa jest dość przyjemna i łatwa, wiedzie w większości po drogach asfaltowych. Jedynym utrudnieniem są przejazdy przez zatłoczone nadmorskie miejscowości takie jak Chłopy czy Sarbinowo. Za Gąskami przejeżdżamy po dwukilometrowym odcinku drogi szutrowej, a przed samym Ustroniem Morskim (za mostkiem na rzeczce Czerwona) będziemy jechać po drodze z betonowych płyt.

Droga rowerowa "10", "13" - Mielno - Kołobrzeg
Droga rowerowa “10”, “13” – Mielno – Kołobrzeg

Jadąc tą trasą warto zrobić parę przerw. W Chłopach możemy zatrzymać się aby z molo przy przystani rybackiej podziwiać Bałtyk i piękną plażę.

Po następnych ośmiu kilometrach dojedziemy do Gąsek. Tu atrakcją będzie zbudowana pod koniec XIX wieku latarnia morska, która osiąga wysokość 50,2 metra. Jest ona udostępniona do zwiedzania – aby wejść na taras widokowy trzeba pokonać aż 190 granitowych, krętych schodów. Ale warto – widoki z góry są przepiękne.

Latarnia morska w Gąskach
Latarnia morska w Gąskach

Kolejny fotostop możemy zrobić na wysokości miejscowości Pleśna – warto przejść przez las aby obejrzeć wspaniałe wybrzeże klifowe.

Wybrzeże klifowe
Wybrzeże klifowe

Jadąc dalej dojedziemy do mostu na rzeczce Czerwona. Tu również warto się zatrzymać. Po pierwsze aby popodziwiać ujście tej rzeki do Bałtyku, a po drugie aby zobaczyć dawne miejsce dyslokacji 41. Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej. Obecnie obiektem władają marynarze, a przez płot możemy zobaczyć ustawiony na postumencie skrzydlaty pocisk rakietowy P-15, w który były uzbrojone Małe Okręty Rakietowe proj. 205 OSA.

Pocisk rakietowy P-15
Pocisk rakietowy P-15

Z tego miejsca zostanie nam do przejechania do stanowisk 31. BAS już tylko ok. 2 km. Po zwiedzaniu obiektów baterii możemy przejechać na odpoczynek do Ustronia Morskiego i w zależności od kondycji i pomysłów kontynuować jazdę do Kołobrzegu (będziemy mieli do przejechania jeszcze ok. 15 km), wrócić rowerem do Koszalina lub na stacji kolejowej w Ustroniu Morskim wsiąść do pociągu.

31. BAS Ustronie Morskie
Rowerem z Koszalina do 31. BAS

Więcej o 31. BAS Ustronie Morskie można przeczytać na stronie twierdzakolobrzeg.pl